Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve NASA’nın Güneş’i araştırmak için birlikte çalışacağı “Solar Orbiter” isimli yeni uzay görevinin başlangıç tarihi belli oldu.

ABD Florida’daki Cape Canaveral Hava Kuvvetleri Üssü’nden 5 Şubat’ta fırlatılacak Solar Orbiter, uzaya Atlas V roketiyle taşınacak.

Yeni araç NASA’nın tarihi bir uzay görevi olan Parker Uzay Sondası’ndan (PSP) sadece 18 ay sonra fırlatılıyor. PSP şu anda 24 milyon kilometre uzaklığıyla hem yıldızımıza en yakın araç hem de en hızlı uzay aracı unvanlarını taşıyor.

PSP’nin bu rekorlarda çıtayı yükseltemeye devam etmesi bekleniyor. 7 yıllık bilimsel ömrü boyunca Güneş’e gittikçe daha fazla yaklaşacak ve en sonunda Güneş yüzeyinin 6.1 milyon kilometre yakınından geçecek.

Yeni araç Solar Orbiter ise bu uç değerlere yaklaşmayı denemeyecek, Güneş’e 42 milyon kilometreden fazla yaklaşmayacak ancak onun da kendine özgü yetenekleri bulunuyor.

Öncelikle yeni uzay aracı PSP’nin aksine alıcılarını doğrudan Güneş’e çevirmiş olacak ve aynı zamanda eliptik yörüngesinin uzak kısmında Satürn ve Jüpiter gibi büyük gezegenlerin düzlemine kadar uzanarak gözlemler yapacak.

NASA’nın Solar Orbiter projesindeki araştırmacı Holly Gilbert, yeni aracın özgün gözlemleme açıları sayesinde yıldızımızın kutup bölgelerini incelemek için çok elverişli olacağını ifade ediyor.

Geçen ay, Amerikan Jeofizik Birliği’nin (AGU) yıllık toplantısında konuşan Gilbert şunları dile getirdi:

Şimdiye kadar Güneş’in kutuplarını fotoğraflama imkanına hiç kavuşmadık. Bu helyosismoloji açısından son derece önemli. Aynı zamanda Güneş’in küresel manyetik alanlarına bakmak için de... Uzay hava (durumu) etkinliğini ve genel anlamda Güneş yüzeyindeki etkinliği modellemek için manyetik alanın küresel resminin tamamına ihtiyacımız var.

Yeni uzay aracı, Güneş’le ilgili bilgilerimizi çeşitli yollarla arttıracak. ESA’nın resmi uzay görevi tarifine göre yaklaşık iki ton ağırlığındaki “Solar Orbiter” 10 farklı bilimsel ölçüm cihazıyla donatıldı. Bunlar “Güneş’in yıldızlararası ortama Güneş rüzgarları yoluyla püskürttüğü yüklü parçacıklardan oluşan devasa balon heliosferi nasıl yarattığını ve kontrol ettiğini incelemek için” kullanılacak.

Açıklamada şunlara yer veriliyor:

Güneş rüzgarları, heliosferik manyetik alan, yüksek enerjili Güneş paracıkları, gezegenler arası geçici bozulmalar ve Güneş’in manyetik alanı hakkında daha fazla bilgi edinmek için hem yerinde hem de uzaktan yapılan gözlemleri bir araya getirecek.

PSP’yle Solar Orbiter uzay görevleri arasında pek çok benzerlik de var. Örneğin PSP, bir dizi Venüs yakın geçişi planlıyor. Solar Orbiter da verilerin çoğunu “apsis geçişi” denilen yakın geçişleri kullanarak elde edilecek.

İlk görevleri yedişer yıl sürecek iki araçtan gelecek verilerin birbiriyle yüksek düzeyde uyuşması gerektiği için iki ekip için de gergin bekleyiş devam ediyor. Uyuşması gereken gözlemlerden birinde araştırmacılar, aynı Güneş plazmasını PSP ve Solar Orbiter aracılığıyla Güneş’e yakın iki farklı noktadan ayrıntılı şekilde inceleme imkanına kavuşacak.

AGU’daki basın toplantısı sırasında konuşan Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles’ten PSP gözlembilimcisi Marco Velli bunu şöyle ifade ediyor:

Solar Orbiter’in çalışmaları, ilerde göreceğimiz Güneş rüzgarlarını ortaya çıkaran olaylarının Güneş üzerinde nerede yaşandığını belirlememize olanak tanıyacak.

Velli’ye göre iki uzay aracının ölçümlerinin Güneş’in manyetik alanının daha iyi kavranmasıyla sonuçlanması gerekiyor.

Güneş manyetizmasının gerçekten çözüleceği yılların bizi beklediğini söyleyen Velli şunları ekledi:

Manyetizma astrofiziğin tümü ve evrenin kendisi için temel önemde. Ve bu yüzden, bence güvenle söyleyebiliriz ki bu iki görevin başarıya ulaşmasıyla birlikte Güneş sisteminin ve evrenin temel astrofiziksel plazmasına dair kavrayışımız tamamen değişecek.

Orta ölçekli uzay görevi Solar Orbiter, ESA’ya yaklaşık 554 milyon dolara mal olacak. PSP’nin toplam maliyeti ise yaklaşık 1,5 milyar dolar. 

Space.com

 

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız