Cezayir’de anayasa değişikliği 7 ana başlıkta yapılacak

Cezayir Cumhurbaşkanı, komite başkanı Larabe’yi parlamento onayından sonra referanduma sunulacak bu değişikliğin ana konularını belirlemekle görevlendirdi

​Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun / Fotoğraf: Reuters

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, Prof. Dr. Ahmed Larabe başkanlığında 17 anayasa profesöründen oluşan bir hukuk komitesinden, 3 ay içerisinde kapsamlı bir anayasa değişikliği paketi hazırlamasını istedi. Komite üyeleri, devletin dini İslam, resmi dilleri Arapça ve Berberice olduğunu içeren temel maddelere dokunmadan değişiklik için 7 ana tema belirledi.

Cezayir Cumhurbaşkanı, komite başkanı Larabe’yi parlamento onayından sonra referanduma sunulacak bu değişikliğin ana konularını belirlemekle görevlendirdi.

Cezayir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ahmed Larabe aynı zamanda ülkesinin ‘Filistin’de Ayrım Duvarı inşa etmenin yasallığı’ hususunda Uluslararası Adalet Divanı nezdindeki temsilciliğini üstleniyor.

Larabe, aynı zamanda uluslararası yatırımlarla ilgili çeşitli anlaşmazlıklar hakkında Cezayir devletinin hukuk danışmanı olarak da görev yaptı. Söz konusu görevinde ise kendisine, farklı üniversitelerden 16 uzman eşlik ediyor.

Yedi ana tema

Cumhurbaşkanı Tebbun, daha önce içeriklerine değinmeden, parlamento daha sonra da halk referandumu aracılığıyla anayasayı derinlemesine değiştirme taahhüdünde bulunmuştu. Tebbun, Larabe’ye hitaben mesajında “Bildiğiniz üzere ben, halk hareketinin ifade ettiği gibi halkımızın taleplerini yerine getirmeyi amaçlayan yeni cumhuriyetin inşası yolunda, temel taş görevi gören anayasa değişikliğini, Cumhurbaşkanlığı dönemimde önceliklerimin başına koydum” ifadelerine yer verdi. Tunus Cumhurbaşkanı ayrıca, “Anayasa değişikliği; yeni anayasanın onaylanması için taahhütte bulunduğum referandumu düzenleyerek, halkımızın meşru taleplerinin sağlanmasına izin verecektir” dedi.

1. Vatandaşlık Hakları

Cumhurbaşkanına göre anayasadaki yeni değişikliklere dahil edilecek yedi ana temanın ilki olarak, ‘vatandaşlık hakları ve özgürlükler’i kapsayıyor. Aynı şekilde Cumhurbaşkanlığı tarafından yayınlanan bildiride, “Siyasi çoğulculuğa dayalı olarak demokratik sistemi güçlendirmek, ülkemizi bireysel yöneticiliğin her türlüsünden korumak, yetkiler arasında ayrım yapmak ve aralarındaki dengeyi sağlamak amacıyla cumhurbaşkanına önerilerin sunulması çerçevesinde komite, devlet kurumlarının faaliyetlerinin tüm yönlerini ele alacaktır” denildi.

2. Kamusal Haklar ve Yolsuzlukla mücadele

Söz konusu değişikliklerin, ikinci olarak ise ‘kamusal hakların korunması ve yolsuzlukla mücadeleyi’ kapsayacağı ifade edildi. Bu çerçevede bildiride komitenin, ‘genel sorumlulukların yerine getirilmesi ve faaliyetlerin seyri arasında çıkar çatışmasını önleyen mekanizmalar inceleyeceği ve önereceği’ belirtildi.

Cumhurbaşkanı'nın Görevleri ve Görev Süresi

Üçüncü olarak ise değişikliklerin, ‘Cumhurbaşkanlığı görevinin 2 dönemle sınırlandırılması

3. Meclis'in güçlendirilmesi

Dördüncü olarak da ‘hükümet çalışmaları üzerinde kontrol otoritesi olarak parlamentonun yetkilerini güçlendirmesini’ içereceği kaydedildi. Bu bağlamda parlamento başkanının huzurunda her ayda en az 1 oturum düzenleyerek, hükümetin çalışmaları kontrol edilecek ve değerlendirme görevlerinin tam olarak yerine getirilmesini sağlayan etkili mekanizmalar devreye sokulacak.

4. Yargı Bağımsızlığının güçlendirilmesi

Beşinci olarak ise değişiklikler, ‘her türlü baskı ve etkiden uzak şekilde yasalara saygı gösterilerek, yargının bağımsızlığının güçlendirilmesini’ içerecek.

Milletvekili dokunulmazlığı

Altıncı olarak, ‘Milletvekili dokunulmazlığı gözden geçirilecek ve çift vatandaşlığa sahip bireylere yönelik bazı makamlardaki yasaklar kaldırılacak’.

5. Seçim kurumunun yenilenmesi

Yedinci olarak ise değişiklikler, ‘Yüksek Seçim Denetleme Kurulu’nun nihai şekilde askıya alınmasını ve Bağımsız Ulusal Seçim Otoritesi’ne destek verilmesini’ kapsayacak.

Temel Maddeler

Tebbun tarafından ilan edilen söz konusu ana temalara binaen, muhafazakar kesim ve laik partiler arasında tartışmalara neden olan ‘Temel maddelere’ dokunulmayacak. Bu çerçevede hukukçu Ammar Hababe, “Temel maddeler; Yönetim biçiminin Cumhuriyet oluşu, çok partiliğe dayalı demokratik sistem, din olarak İslam tanımı, resmi dilin Arapça olduğu, temel özgürlükler, insan ve vatandaşlık hakları, toprak bütünlüğü ve birliği, devrimin ve cumhuriyetin sembolü olarak milli bayrak ve milli marş tanımlarıdır” ifadelerini kullandı.

Hababe, “Tebbun’un anayasanın değiştirilmesine ilişkin mesajı, ‘rejim, dil, din ve ulusal bayrak’ ile ilgili ilk bölümü açıkça istisna tutuyor. Cumhurbaşkanlığı tarafından ortaya koyulan öneriler, cumhurbaşkanının sahip olduğu yetkiler ve yürütme, yasama ve adli organların yetkileri arasındaki dengeyi de düzeltmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda Anayasa Konseyi’nin yetkilerinin ve geçen Eylül ayında acilen düzenlenen seçim makamlarının yetkilerinin de köklü şekilde gözden geçirilmesi bekleniyor” ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanının hesap verebilirliği

Söz konusu eksenler hakkında açıklamada bulunan eski Milletvekili İdde Fallahi, “Cumhurbaşkanının anayasa değişikliği komitesi ataması, cesur bir adım. Ancak talep edilen düzeyde üzerinde hazırlık yapılmayan cumhurbaşkanlığı seçimi gibi kabul edilmiş çıktılardan yoksundur” ifadelerini kullandı. Yetkili ayrıca, bazı değişikliklerin, yapılması halinde başarılı sonuçlara vesile olacağını söyledi.

Fallahi, bu durumda en önemli sorunun ise “ülkeye veya vatandaşına yönelik herhangi bir suçun işlenmesi halinde, tıpkı tüm vatandaşlarda olduğu gibi cumhurbaşkanının, başbakanın ve bakanlar ekibinin de hesap vereceği bir anayasa mahkemesi kurulup kurulmayacağı” olduğunu vurguladı.

Emekli Hakim Abdullah Habul ise Cezayir Cumhurbaşkanının anayasa değişikliğine başvurmasını eleştirdi. Ülkenin 1962 yılında bağımsızlığından bu yana anayasaların, cumhurbaşkanlarının ayrılmasıyla sonlandığını söyleyen Habul, “Eski Cumhurbaşkanı Ahmed bin Bella, bağımsızlıktan bir yıl sonra anayasayı değiştirdi. Huari Bumedyen de 1976 yılında değiştirdi. Şadli Bencedid, 1989 yılında değişikliğe gitti, aynı şekilde Liamine Zeroual da 1996 yılında. Abdulaziz Buteflika ise 2002, 2008 ve 2016 yıllarında 3 kez değişiklik yaptı” ifadelerini kullandı.

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin

independentarabia.com/node/85316

DAHA FAZLA HABER OKU