İran'daki uçak kazasının sebebine dair neden henüz tahmin yürütmemeliyiz?

Belki de son derece hassas bir gecede, askeri hatalar nedeniyle düşen uçaklara dair acı bir geçmişi olan iki ülke arasında yol alan uçakta tesadüfen teknik bir arıza yaşandı

Ukrayna Uluslararası Havayolları'na ait uçağın enkazı (Reuters)

Ukrayna Uluslararası Havayolları (UIA) uçuşu PS752'nin Tahran'dan Kiev'e gerçekleştireceği uçuşta kalkıştan kısa süre sonra düştüğünü söyleyen haberler gelir gelmez, sosyal medyada uçağın bir füze tarafından ya da başka bir kirli hamleyle düşürüldüğüne dair spekülasyonlar patlak verdi.

Ne de olsa bu gece, İranlı yetkililerin 3 Ocak'ta General Kasım Süleymani'nin öldürülmesine yanıt olarak Irak'taki ABD askeri tesislerini füze saldırılarıyla hedef almayı seçtikleri geceydi.

İranlı yetkililer Amerikalıların herhangi bir karşılık vermesinden korkmuş olmalı. Çünkü bu, rotasından (çok az bile olsa) sapan herhangi bir uçağın tehdit olarak algılanabileceği ve tetiği çekmek için sabırsızlanan bir uçaksavar nişancısına hedef olabileceği anlamına gelirdi. (1983'te Alaska ve Seul arasındaki planlı rotasından uzaklaşıp bir Sovyet avcı uçağı tarafından düşürülen ve 269 kişinin ölümüyle sonuçlanan Korean Air uçuşu 007'nin anısı var.)

Ama şimdilik, hepsi spekülasyon. Daha fazla ayrıntı ortaya çıkana kadar spekülasyon yapmaktan kaçınmayı tercih ederim.

Ancak bu planlı ya da başka türlü bir saldırının sonucu değilse, geçmişteki füze saldırılarıyla en çok ilişkilendirilen iki ülkenin PS752'nin düşüşünün özneleri olması acı bir tesadüf.

Yakın zamanda, 2015'te, modern çağın en sansasyonel düşürme vakası bir Buk füzesi tarafından Ukrayna hava sahasında vurulan Malezya Hava Yolları MH17 uçuşu olmuştu. Bir anda 298 masum canından olmuştu, sorumlusunun Rusya destekli isyancılar olduğuna inanılıyor.

2001'de, 11 Eylül saldırılarından kısa bir süre sonra Tel Aviv'den Novosibirsk'e giden bir Sibirya Havayolları uçağının düşürülmesinden de Ukrayna sorumlu tutulmuştu. Bir hataydı, trajik bir hataydı; Ukrayna kuvvetleri askeri tatbikatlar sırasında bir insansız hava aracını hedef aldığına inanırken, yanlışlıkla Sibirya Havayolları uçağına kilitlenmişti ve sonucunda 78 kişi hayatını kaybetmişti.

Ukrayna hiçbir zaman sorumluluğu resmen kabul etmedi ancak kurbanların ailelerine tazminat ödemek zorunda kaldı. Ve 1988'de bir İran uçağının kendisi de füze saldırısının kurbanı olmuştu. İddiaya göre USS Vincennes; Bandar Abbas'tan Dubai'ye uçan Airbus'ı bir avcı jeti zannedip İran Hava Yolları'nın 655 sefer sayılı uçağını düşürmüştü. 290 yolcu ve mürettebatın tamamı hayatını kaybetmişti.

 

 

1988'in Aralık ayında Pan Am 103 nolu uçuşun Lockerbie semalarında patlatılmasının ardından İran'ı bombalamadan sorumlu tutanlar (ve Libya'nın ilişkisini sorgulayanlar) bunun ABD'ye, İran Hava Yolları'nın 655 sefer sayılı uçağının düşürülmesine misilleme olabileceğini de tartışıyordu.

Ne var ki tüm bunlara rağmen, PS752'ye ne olduğunu belirtmek için henüz çok erken. 

Bir füze tarafından mı düşürüldü? Ya da, başta Ukraynalı makamların söylediği gibi (daha sonra geri çekilmiş olsa da), önemli bir teknik arızanın sonucunda mı gerçekleşti?

Eğer ikincisiyse, İran'ın bir hava saldırısına hedef olmamak için en hassas davranacağı gecede, askeri hatalar nedeniyle düşen uçaklara dair acı bir geçmişi olan iki ülke arasında öylece yaşandı.

Philip Baum, Coventry Üniversitesi Havacılık Güvenliği Profesörü ve Aviation Security International'ın Genel Yayın Yönetmeni.

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/travel

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU