İran’ın son yıllardaki en etkili isimlerinden, İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin cuma günü Bağdat’ta ABD güçleri tarafından öldürülmesi, hem Ortadoğu hem de ABD için bir belirsizlik dönemini başlattı.

Dünya çapında yankı bulan saldırının ardından yetkili isimlerden art arta açıklamalar gelirken, İran’da cuma namazı sonrası birçok kentte gösteriler düzenlendi.

Peki saldırıya giden süreçte neler yaşandı ve bundan sonra neler olacak? AFP’de yer alan habere göre şimdiye dek bildiklerimiz:

Operasyon nasıl yürütüldü?

AFP’ye konuşan ABD Savunma Bakanlığı yetkilisi, Kasım Süleymani’yi hedef alan saldırının bir insansız hava aracıyla gerçekleştirildiğini söyledi.

Pentagon’dan yapılan açıklamada operasyonun “Başkan Donald Trump’ın talimatıyla” yürütüldüğü belirtildi.

Güvenlik kaynakları, Bağdat Uluslararası Havaalanı’na giden yolda iki aracın vurulduğu operasyonda 10 kişinin öldüğünü bildirdi.

İran’ın en önemli isimlerinden biri olarak görülen Süleymani de bu araçlardan birinin içindeydi.

Haşdi Şabi Heyeti Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis de saldırıda öldürüldü.

Üst düzey askeri yetkilileri öldürme yöntemi ABD güçlerindense daha çok İsrail ordusunun izlediğine benzer bir yöntem. ABD güçleri, üst düzey yetkilileri öldürmek için genellikle özel kuvvetlerini hassas şekilde organize ediyor.

Usame bin Ladin ya da yakın zamanda IŞİD lideri Ebubekir Bağdadi’nin öldürüldüğü baskınlar buna örnek gösterilebilir.

Neden şimdi?

Son birkaç aydır Süleymani’nin hareketlerini yakından takip eden ABD, onu daha önce de hedef almış olabilir.

Pentagon, Süleymani’nin “Irak’taki ve bölgedeki ABD’li diplomatlara ve yetkililere saldırmak için aktif olarak planlar geliştirdiğini” belirtti.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo cuma günü yaptığı açıklamada Süleymani’nin “yüzlerce olmasa da onlarca Amerikalının hayatını tehlikeye atabilecek büyük bir eylem” planladığını söyledi.

CNN’e konuşan Pompeo saldırının “istihbarat tabanlı bir değerlendirme” sonucu gerçekleştirildiğini vurguladı.

ABD Savunma Bakanı Mark Esper perşembe günü yaptığı açıklamada Washington’ın olası saldırı planları bilgisine sahip olması durumunda “önleyici eyleme” geçme konusunda tereddüt etmeyeceğini ifade etmişti.

Esper geçen hafta Kerkük’teki askeri üsse düzenlenen ve bir kişinin öldüğü roket saldırısına değinerek, bu saldırının “oyunun değiştiği” anlamına geldiğini belirtmişti.

 

 

Sonuçları ne olacak?

Süleymani’nin ölümünün ardından bölgedeki gerilimin artacağı endişesiyle cuma günü petrol fiyatları yüzde 4 artış gösterdi.

İran, Süleymani’nin öldürülmesinin intikamını alacağını açıkladı. Yakın müttefiki Hizbullah, saldırının sorumlularına ceza verilmesinin “dünyanın her yerindeki tüm direniş savaşçılarının görevi olacağını” ifade etti.

Bölgedeki İran yanlısı grupların çoğu Körfez’deki ABD üslerinin yanı sıra Tahran’ın her an kapatabileceği Hürmüz Boğazı’ndaki petrol tankerlerine ve kargo gemilerine saldırı gerçekleştirme kapasitesine sahip.

Ayrıca şu anda Irak ve Suriye’deki ABD birliklerine ve üslerine ve bölgedeki diğer ABD elçiliklerine saldırıda bulunabilir, İsrail ve Suudi Arabistan dahil olmak üzere Washington’ın müttefiklerini hatta Avrupa’daki ülkeleri hedef alabilirler.  

ABD merkezli düşünce kuruluşu Carnegie Endowment for International Peace’den Kim Ghattas’a göre bundan sonra ne olacağını tahmin etmek güç.

Ghattas, “Savaş mı? Kaos mu? Sınırlı misilleme mi? Hiçbir şey mi? Ne bölgede ne de Washington’da kimse gerçekten bilmiyor. Çünkü bu benzeri görülmemiş bir durum” diyor.

Ne tür güvenlik önlemleri alındı?

ABD son aylarda bölgeye takviye olarak 14 binden fazla asker gönderdi.

Washington bu hafta Bağdat’taki büyükelçiliğinin basılmasından sonra 500 askerin daha gönderileceğini açıklamıştı.

Bir Pentagon yetkilisi cuma günü yaptığı açıklamada Ortadoğu’ya 3 bin-3 bin 500 askerin daha konuşlandırılacağını söylemişti.

ABD’nin halihazırda Irak’ta konuşlanmış 5 bin 200 askeri bulunuyor. Bu askeri konuşlanmanın amacı resmi olarak Irak ordusuna destek vermek ve eğitmek, IŞİD’in bir güç olarak yeniden ortaya çıkmasını engellemek.

ABD Dışişleri Bakanlığı, vatandaşlarına Irak’tan mümkün olduğunca çabuk ayrılmaları çağrısında bulundu.

İsrail, ilhak ettiği Golan Tepeleri’ndeki bir kayak merkezini kapadı.

 

Independent Türkçe için derleyen: Sezin Bala