365 gün isyan: Gün gün küresel direniş - I

2019'a isyan dalgası damgasını vurdu. Güney Amerika'dan Ortadoğu'ya, Asya'dan Avrupa'ya dünyanın dört bir yanında milyonlar sokağa çıktı. Yıl boyu eylemsiz tek bir gün geçmedi. Bu kitlesel dalganın gün gün takvimini çıkardık. I. bölüm: 1 Ocak - 31 Haziran

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Halkların ayakta olduğu, kitlesel eylemlerle taleplerini dile getirdiği ve kimi zaman bu talepler doğrultusunda kazanımlar elde ettiği, hatta iktidarlar yıktığı bir yılı geride bıraktık. Independent Türkçe olarak küreselleşmeye, işsizliğe, yoksulluğa, baskı ve kısıtlamalara karşı dünya halklarının eşitlik ve özgürlük talepleriyle günü gününe yaptığımız haberlerle takip etmenin yanı sıra “Dünya alev aldı: Küresel eylemlerle ısınan 40 ülke 40 isyan” yazı dizimizle de bu isyan dalgasına toplu halde bakmaya çalıştık. Geçen yılın kitle hareketlerini ele aldığımız bu son dosyamızdaysa 2019’un eylemler takvimini çıkararak bugün ya da ileride bu hararetli yılın toplumsal hareketlerini merak edecek herkes için arşiv değeri taşıyabilecek bir çalışma bırakmak istedik.

OCAK

2019 isyanları kreşendo şeklinde gelişti. Yılın başında düşük perdeden başlayan isyanlar yazdan itibaren hız kazanarak, sonbaharda doruğa ulaştı. Ocak ayı, yıllardır süren Venezuela ekonomik ve politik krizinde sokakların yeniden karıştığı, Sudan, Fransa ve Sırbistan’dan geçen yıldan devralınan direnişlerin sürdüğü bir ay oldu.

1 Ocak: Yeni toplumsal hareketlerde sahada kadınları hep en önde gördük. İsyan yılı 2019 da hoş bir tesadüf eseri devasa bir kadın eylemiyle açıldı. Milyonlarca Hint kadın Sabarimala tapınağına kadınların alınmamasına dair yasayı uzunluğu 500 kilometreyi bulan “Kadınlar Duvarıyla” protesto etti. 

2 Ocak:  Kadınlar Duvarı sonuç aldı. Kerala Eyaleti’ndeki Sabarimala Tapınağı’na ilk kez iki kadın kabul edildi. 
 

hindistan kadinlar.jpg
Hint kadınları cinsiyet eşitliği için etten duvar ördü ve kazandı. (Reuters)


3 Ocak: Ürdün'de tartışmalı vergi yasasını protesto etmek için başlayan ve hükümet karşıtı eylemlere dönüşen gösteriler beşinci haftasında devam etti. Başbakanlık konutu çevresindeki gösteride, Başbakan Ömer Rezzaz'ın ve meclisin performansları protesto edilerek, yolsuzluklara son verilmesi çağrısında bulunuldu.Yüksek yakıt fiyatlarının da protesto edildiği gösteride, "vatandaşa saygı gösterilmesi" talep edildi.

4 Ocak: Ömer Beşir’in 30 yıllık iktidarının sona ermesini isteyen Sudanlılar, Cuma namazı çıkışında “Özgürlük, barış ve adalet. Halkın seçimi devrimdir” sloganlarıyla protestolara başladı. 

5 Ocak: Fransa’da Sarı Yelekliler, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un getirmek istediği emeklilik yasasına karşı ülke çapında eylemlerini sürdürdü. 

Juan Guaidó’nun Venezuela Ulusal Meclisi başkanı seçilmesiyle birlikte ülkedeki politik kriz yeni bir aşamaya girdi.
 

Sarı Yelekliler
Önceki yıldan devreden kitlesel protestolardan Sarı Yelekliler direnişi 2019 boyunca hız kesmedi. (Reuters)


6 Ocak: Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandar Vucic’e karşı eylemler 5. haftasına girdi. Göstericiler, basın özgürlüğü, muhalefete ve gazetecilere yönelik saldırıların son bulması ve seçim sisteminde değişiklik talep ediyor. 

7 Ocak: Sudan’da Ömer Beşir iktidarına karşı gösterilerde şiddetli çatışmalar çıktı aralarında güvenlik güçlerinin de bulunduğu 19 kişi hayatını kaybederken, 800 kişi de tutuklandı. 

8 Ocak: Hindistan’da işçi sendikalarının, Modi’nin “halk düşmanı” politikalarına karşı ilan ettiği genel grev başladı. Ülkede hayat felç oldu.

9 Ocak: Sudan’da ölümlü biten müdahalelere karşın binlerce protestocu ülkenin güney doğusundaki Gadarif şehrinde toplandı. 

10 Ocak: Gine’de öğretim yılının başından bu yana aralıklarla grevde olan öğretmen sendikasıyla hükümet arasında anlaşmaya varıldı. Öğretmenler kazanım elde etti.

Kongo’daki seçimleri muhalefet “hileli” olduğu gerekçesiyle kabul etmedi ve halkı sokağa çağırdı. 

Geçen yıl muhalefetin büyük kısmının boykot ettiği seçimi kazanan Nicolas Maduro devlet başkanlığında ikinci dönemine başlarken yemin etti.

11 Ocak: Mali’de işçi sendikalarının başlattığı iki günlük grev hem özel hem kamu sektörünü felç etti. 

Venezuela’da Ulusal Meclis başkanı seçilen muhalefet lideri Juan Guaido, bir miting düzenleyerek Amerikan Devletler Topluluğu’nun desteğini ifade etti ve kendisinin Venezuela’nın gerçek başkanı olarak iktidarı alacağını öne sürdü. 

12 Ocak: Fransa’da sarı yeleklilerle polis arasındaki çatışmalarda Paris ve diğer şehirlerde çok sayıda kişi yaralandı, onlarca kişi gözaltına alındı. Eylemler aralıksız dokuzuncu haftasına girerken eylemcilerin sayısı 84 bin olarak açıklandı bu, bir önceki haftaya göre artışı ifade ediyor.

Zimbabve Devlet Başkanı yüzde 200’lük benzin zammını ilan ederek yeni bir isyanını fitilini ateşledi. 

13 Ocak: Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da devam eden gösteriler 6. haftasına girerken eylemler başka şehirlere de sıçradı.

Venezuela’da kendisini başkan ilan eden Juan Guaido kısa süre gözaltına alındıktan sonra serbest bırakıldı. 

14 Ocak: ABD’nin Los Angeles eyaletinde bir yıldır kamuda sözleşmesiz çalışan 31 bin öğretmen, hemşire, kütüphaneci ve memur greve gitti.

Zimbabve’de gösteriler başlarken polis ve asker “ele başı” olarak gördüğü kimi kişilerin evlerine baskınlar düzenledi. Hükümet dışı kaynaklar protestoların ilk gününde  200 kişinin tutuklandığını, sekiz kişinin de eylemler sırasında hayatını kaybettiğini bildirdi.

15 Ocak: Zimbabve’de gösteriler ikinci gününe girerken polis protestoculara gaz bombalarıyla saldırdı. Ülkede ilan edilen genel grev nedeniyle kentler ıssız, fabrikalar ıssız. 

Venezuela Savunma Bakanı Vladimir Padrino López, Devlet Başkanı Maduro’ya sadakatini bildirirken “onun için canımı veririm” dedi. 

16 Ocak: Zimbabve’de hükümet gösterilere karşı ülkenin internetini tamamen keserken, ordu ve polisin ev baskınları sürüyor. Genel grev de aynı kararlılıkla devam ediyor. 

17 Ocak: Sudan’da beyaz yakalıların örgütlendiği Sudanlı Profesyoneller Birliği protestolara katılınca güvenlik güçleri eylemlere katılımın yüksek olduğu hastaneleri hedef aldı. Bir doktor vurularak öldürüldü. 

18 Ocak: Venezuela’nın Valencia ve Carabobo kentlerinde binlerce yurttaş Maduro’nun istifası talebiyle sokaklardaydı. 

19 Ocak: 12 eyalette binlerce Guaidó yanlısı sokaklara çıkarak geçiş hükümeti çağrısında bulundu. Petare, Maracay ve Zulia gibi bölgelerde Maduro’ya sadık halk kitlelerinin sopalar ve palalarla muhalif gruplara saldırdığı öne sürüldü. 

ABD’de 3. Kadınlar Yürüyüşü, 3 yıldır ABD’nin bütün eyaletlerinde Donald Trump’ın “kadın düşmanı” politikalarına karşı, Trump’ın göreve başladığı günün yıldönümünde düzenlenen kadın yürüyüşüne bu yıl 319 bölgede çeşitli tahminlere göre 665 bin 324 ila 735 bin 978 kadın katıldı. 

20 Ocak: Ömer Beşir karşıtı protestolar ikinci ayına girerken güvenlik güçleri yine göstericilere gaz bombalarıyla saldırdı. Yetkililer eylemlerin başından itibaren 26 kişinin öldüğünü açıklarken insan hakları grupları sayının 40’ın üzerinde olduğu belirtiyor. Öte yandan Devlet Başkanı Beşir, Darfur’daki “teröristlerin” ve “yabancı ajanların” ülkeyi karıştırmak istediği yönündeki iddialarını tekrarladı. 

21 Ocak: Başkent Karakas Maduro karşıtı büyük gösterilere sahne olurken, taşra kentlerinde Maduro yanlılarıyla karşıtları çatıştı, bir kadın hayatını kaybetti. 

22 Ocak: Karakas’ta polisle göstericiler arasında çatışmalar sürüyor. 

23 Ocak: Binlerce insan Juan Guaido’nun başkan olarak tanınması için yürüyüşe geçti. Chavez-Maduro yanlılarıyla muhalifler arasında çıkan çatışmalarda iki protestocu yaşamını yitirdi. Maduro eylemlerin arkasında ABD’nin olduğunu vurgulayarak ABD’yle diplomatik ilişkileri kesti. 
 

venezuela 2019 protestoları (reuters) .jpg
Venezuela'da geçen yıl durulma eğilimine giren kriz 2019'da ayında Guaido'nun kendisini meşru başkan ilan etmesiyle yeniden alevlendi. 23 Ocak'taki mitingi muhalefetin en büyük mitingilerinden biri olarak tarihe kaydoldu (Reuters).


24 Ocak: ABD, Juan Guaido başkan olarak tanıdığını açıkladı. Guaido yanlılarının eylemleri sürüyor.

25 Ocak: Venezuela’da eylemler sürüyor . Birleşmiş Milletler, hafta boyunca süren eylem ve çatışmalarda yaşamını yitirenlerin toplam sayısının en az 20 olduğunu açıkladı. 

26 Ocak: Rusya Maduro’ya desteğini açıkladı. Chavista olarak bilinen Maduro-Chavez yanlıları güçlü biçimde sokaklarda. 

27 Ocak: Fransa ve Belçika’da onbinlerce insan küresel iklim değişikliğine karşı yürüdü. Eylemlere Fransız şehirlerinde yaklaşık 80 bin, Brüksel’de de yaklaşık 70 bin kişi katıldı.

28 Ocak: ABD, Venezuela’nın kamuya ait petrol şirketi PDVSA’ya yaptırımlar açıkladı. Şirket ülkenin temel döviz kaynağı konumunda. Kremlin’in Maduro’ya tam destek açıklamasıyla Venezuela krizi için ikinci soğuk savaş yorumları yapılıyor. Ülkede 100 kadar Rus lejyonerin bulunduğu ilan ediliyor. Sokaklardaysa eylemler ve çatışmalar devam ediyor.

29 Ocak: Venezuela başsavcılığı Juan Guaidó’nun yurtdışına çıkışını yasakladı. Banka hesabı ve mal varlığına tedbir koydu. Karar protesto edildi. 

30 Ocak: Hollanda’da başarıyla sonuçlanan dikkat çekici bir eylem! Ermeni Protestan bir siyasi mültecinin dinsel baskıya uğradığı gerekçesiyle sığınma talebi yetkililer tarafından kabul edilmeyince bir Bethel protestan klisesi eylemciyi korumak için, 24 saat aralıksız ibadet yaparak (devlet yetkilileri ibadet sırasında kliseye giremiyor) mülteciyi ve ailesini korudu. Hollanda hükümeti 97 günün sonunda Ermeni göçmenin sığınma talebini kabul etti.

31 Ocak: Belçika’da on binlerce okul çocuğu iklim değişikliğine karşı protestolara katılmak için okulu boykot etti. Belçika şehirlerinde 30 bin öğrencinin katıldığı eylemlere Almanya ve İsviçre’den de katılımlar oldu. 
 

ŞUBAT

Şubat ayında Venezuela’daki isyan dalgasının şiddeti artarken buna yıl boyu durulmayacak Katalonya, Cezayir ve Haiti de eklendi.

1 Şubat: Venezuela’da komşu ülkelerin gönderdiği insani yardımların hükümet tarafından engellenmesi protesto edildi. Maduro “Biz dilenci değiliz” diyerek yardım konvoylarının ülkeye girişini yasaklamıştı. Maduro yanlıları, ABD’nin komşu ülkeler üzerinden yardımlar aracılığıyla ülkesindeki krize müdahil olma çabasında olduğunu ifade ediyor.

2 Şubat: Karakas’ta Maduro yanlıları ve Guaido yanlıları kentin farklı meydanlarında aynı anda sokağa çıktı. Mitinglerin her ikisine de yüzbinlerce yurttaş katıldı. 

3 Şubat: İngiltere’nin Cheshire kentinde yüzlerce yurttaş tilki avlarının yasaklanması için eylemdeydi. 

4 Şubat: Pek çok AB üyesi Guaido’yu resmen Venezuela’nın başkanı olarak tanıdı ve bir an önce erken seçime gidilmesi için ultimatom yayımladı, Yunanistan ve İtalya ise “Başka bir ülkenin ne yapacağına karar vermek AB’nin işi değildir” açıklamasında bulunarak karara katılmadı. Ülkede eylemler sürüyor. 

5 Şubat: Venezuela krizinin barışçıl çözümü için bir araya gelen 12 Latin Amerika ülkesinden oluşan Lima Grubu’nun pek çok ülkesi Guaidó'yu resmen başkan olarak tanıdı. Guayana, Meksika ve Saint Lucia karara katılmadı. Maduro hükümetinin Portekiz bankası Novo Banco’da bulunan 1,2 milyar dolarlık mevduatını Uruguay’a havale etme talimatı banka tarafından uygulanmadı. Ülkede sokaklar durulmuyor. 

6 Şubat: Kolombiya sınırından içeri girmek isteyen bir yardım konvoyu Ulusal Muhafızlar tarafından bir köprüde engellendi muhalefet bu köprüyü ülkeye insani yardım taşımak için kullanmak istiyordu.

7 Şubat: Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise’nin istifası talebiyle ülke çapında bir isyan başladı.

8 Şubat: Haiti’de ilk gün eylemlerinde bir eylemci yaşamını yitirir ve 14 polis yaralanırken, muhalefet lideri, eylemleri sürdürerek bir hafta içinde hükümeti devireceklerini öne sürdü.

9 Şubat: Fransa’da sarı yelekliler eylemleri 13. haftasına girerken parlamentoya yürümek isteyen eylemcilerle polis arasında çatışmalar yaşandı. El yapımı bir hafif patlayıcıyı polise atmak isteyen eylemci, patlayıcının elinde infilak etmesi sonucu parmaklarını kaybetti. 

10 Şubat: 12 Katalan liderin yargılanması öncesinde Madrid’de toplanan 45 bin yurttaş hükümetin Katalonya sorununu ele alma biçimini protesto etmek için Colon Meydanı’nda bir araya geldi. 

11 Şubat: Başkan Jovenel Moise’nin istifasını isteyen Haitili eylemciler, lastikler yakarak yolları kapattı ve taş atarak polisle çatıştı. 

12 Şubat: Belçika’da işçi sendikaları genel ücret artışı talebiyle 24 saatlik genel grev ilan etti, uçuşlar durdu, okullar kapandı. 

13 Şubat: Guaido, Venezuela’nın Hugo Chavez döneminde başlayan anti-İsrail politikasını değiştireceğini ve İsraille bağları güçlendireceğini ilan etti. 
Haiti’de bir eylemci daha yaşamını yitirdi. 

14 Şubat: Haiti isyanı birinci haftasını doldururken ölü sayısı 9’a yükseldi. 

15 Şubat: ABD, krizi sonlandırmak için Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ile görüşme talebinde bulundu. 
Birleşik Krallık’ta binlerce öğrenci iklim değişikliğini protesto için okulu boykot etti. 

16 Şubat: Nijerya’da halk sandık başına gitmek üzereyken çıkan olaylar nedeniyle seçimlerin bir hafta ertelendi. Muhalefet kararı protesto ederek halkı sokaklara çağırdı. 

Venezuela’ya “insani yardım” getiren ABD Hava Kuvvetleri’ne ait bir adet C-17 Kolombiya - Venezuela sınırındaki Cucuta kendine indi. 

17 Şubat: Haiti’de yolsuzluk ve enflasyona karşı hükümetin istifası talebiyle başlayan eylemler hız kesmeden sürüyor. Eylemciler, Başkent Port-au-Prince’ta sokakları zaptetti. 

18 Şubat: ABD Başkanı Donald Trump, Venezuela Ordusu’nu “uyararak”; “Ya Maduro’yu terk edersiniz ya her şeyinizi kaybedersiniz” açıklamasında bulundu. 
ABD Başkanı’nın ülkede federal acil durum ilan etmesi ise ülke çapında düzenlenen eylemlerle protesto edildi. 

19 Şubat: On binlerce Fransız anti-semitizme karşı yürüdü. Ülkede son aylarda Musevilere yönelik ırkçı saldırılar gerçekleşmişti.

20 Şubat: Fas’ta yeni bir anayasa talebiyle 2011’de başlayan “20 Şubat hareketi” 8. yıl dönümü çeşitli etkinliklerle hatırlandı. Faslılar 8 yılda ne değişti sorusuna yanıt aradı.

21 Şubat: Katalan liderlerin yargılanması başlarken, Katalan ayrılıkçılar genel grev ilan etti. Greve özellikle eğitim sektöründen geniş katılım olurken, eylemciler, ana yolları, tren hatlarını bazı limanları ulaşıma kapattı. Katalan bölge polisiyle çıkan çatışmalarda üç eylemci gözaltına alındı en az 20 eylemci ise yaralandı. 
 

21 şubat belçika iklim.jpg
Avrupa'da gençler 21 Şubat'ta da Greta Thunberg'in çağrısıyla sokaklardaydı. Gençler dünya egemenlerine Brüksel'den "geleceğimiz ellerinizde" diye seslendi


22 Şubat: Sudan’da hükümet karşıtı protestolar sürerken Devlet Başkanı Ömer Beşir, tüm eyalet valilerini görevden aldı ve bir yıllık olağanüstü hal ilan etti. 

23 Şubat: Maduro, ülkesinde devam eden toplumsal, siyasi ve ekonomik kriz karşısında Venezuela hükümetinden izin almaksızın sınırdan yardım ekipleri yollayan Kolombiya’yla diplomatik ilişkilerini kesti. Kolombiya sınırında yardımları ülkeye sokmak istemeyen  hükümet yetkilileriyle yardımların ülkeye sokulmasını talep eden Guaido yanlıları arasında çıkan çatışmalarda iki kişi yaşamını yitirdi. 

24 Şubat: Sudan’da güvenlik güçleri başkent Hartum ile Ombdurman kentlerinde üniversite kampüslerini basarak öğrencilere sopalarla saldırdı. Ömer Beşir, izinsiz gösterilere katılmak, yasadışı olarak akaryakıt ve un satmak suçlarına 10’ar yıl hapis cezası vereceğini açıkladı. Başkan’ın ailesine ait herhangi bir fotoğraf ya da belge paylaşılmasını yasakladı. 

25 Şubat: Cezayir’de 20 yıldır iktidarda bulunan Abülaziz Butefelika’nın istifası için onbinler sokaklarda. 
 

Cezayir AP.jpeg
(AP)


26 Şubat: Venezuela Silahlı Kuvvetleri, Ulusal Polisi ve Ulusal Muhafızları’ndan toplam 274 kişinin Kolombiya’ya sığındığı açıklandı. 

27 Şubat: Kolombiya’da bulunan Juan Guaidó ülkesine dönmesinin ardından başkanlık görevlerini yerine getirmeye başlayacağını ilan etti. Guaidó, Rusya’nın Maduro’ya gerçek bir destek vermediğini de öne sürdü ve BM’nin krizi bitirmek için ülkeye müdahale etmesini istedi. 
Birleşik Krallık’ta bu kez Brexit yanlıları, parlamento önünde eylemdeydi.

28 Şubat: Venezuela krizi BM Güvenlik Konseyi’nin gündemine geldi. Konsey’de ABD ve Rusya’nın ileri sürdüğü birbirine rakip iki çözüm önerisi de reddedildi. Juan Guaidó birkaç gün sonra ülkesine dönerek başkanlık yapmaya başlayacağını ve seçim kararı alınmadıkça Başkan Maduro ile diyalog kurmasının mümkün olmadığını öne sürdü. 

Cezayir’de muhalefetin çatı örgütlenmesi konumundaki Mouwatana’nın (Demokratik Vatandaşlık) çağrısıyla Butefilika karşıtları bir kez daha sokaklarda.

MART 

Mart ayında Venezuela gündemdeki yerini korurken Cezayir ve Fas’taki protestolar hız kazandı. Rusya’da, Putin iktidarının tarihindeki en büyük protesto gösterilerini içerecek dalganın ilk işaret fişeği çakıldı. Her daim isyanda olan Filistin halkı mücadelesini yine şehitler vererek sürdürdü.

1 Mart: ABD, Maduro’yu görevden uzaklaştırma kampanyasının bir parçası olara Venezuela hükümetiyle bağlantılı 49 yetkili ve aileleri hakkında yaptırım kararı çıkardı. 
Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin kaldırılması talebiyle süresiz-dönüşümsüz açlık grevini sürdüren Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) Hakkari Milletvekili Leyla Güven’in eylemi 1 Mart’ta binlerce siyasi tutuklunun katılımıyla Türkiye’deki tüm cezaevlerine yayıldı.

2 Mart: Onbinlerce Cezayirli, Butefilika’nın seçimlerde yeniden aday olmaması için yine sokaklardaydı. 2 Mart eylemleri 2011’deki Arap Baharı eylemlerinden bu yana Cezayir’deki en büyük kitle gösterileri oldu. Eylemlere polis saldırısı sonucu 183 kişi yaralandı.

3 Mart: Butefilika protestolara rağmen adaylığını açıkladı. Muhalefet genel grev çağrısında bulundu.

4 Mart: Ulusal Meclis tarafından devlet başkanı ilan edilen Juan Guaido, Venezuela’ya döndü ve başkent Karakas’ta onbinlerce taraftarı tarafından karşılandı.

5 Mart: Cezayir’de Butefilika’nın adaylığını bir hakaret olarak gören onbinler sokaklardaydı. Okullar boykot edildi.

6 Mart: Cezayir’de okul boykotları sürüyor, öğrenciler ve hocaları birlikte eylemde.
Maduro yönetimi Almanya büyükelçisi Daniel Kriener’i iç ilişkilerine karışmak suçlamasıyla sınırdışı etti.

7 Mart: Venezuela’da başkent Karakas dahil ülkenin çoğunda elektrikler kesildi. 23 eyaletin 18’i karanlığa gömüldü. Muhaliflerin web siteleri, Simon Bolivar hidroelektrik santralindeki arızaları neden gösterirken devlet televizyonu hükümet karşıtı protestocuların sabotajlarını sorumlu tuttu. 

8 Mart: Dünya Kadınlar Günü için tüm dünyada eylemler düzenlendi Türkiye’deki 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü ve yürüyüşü yapılan polis müdahalesi dünya basınında belki de en çok ses getiren eylem oldu. 
 

8 mart afp.jpg
Türkiye'deki yürüyüş hem kitleselliği hem de polisin kadınlara müdahalesiyle dünya bültenlerinde yerini aldı (AFP)


9 Mart: Venezuela’da ülke çapındaki elektrik kesintileri sürerken Juan Guaido Karakas’ta yeni protesto çağrısında bulundu. Bolivar Eyaleti’ndeki güç santralinde yeni bir yangın çıkarken Maduro “ABD destekli sabotajcıları” sorumlu tuttu. Guaido ise elektrik kesintilerinin Maduro’nun “yolsuzlukları ve yanlış yönetiminden” kaynaklandığını ileri sürdü.
Britanya’da göçmenlerin sınır dışı edilmesine karşı kampanya yürüten aktivistler St. Michael Kadın Doğum Hastanesi önünde toplanarak Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi NHS’in göçmen annelerden doğum için talep ettiği ücretleri protesto etti. 

10 Mart: Rusya’da Putin yönetiminin getirdiği internet kısıtlamalarına karşı çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu binlerce Rus, Moskova, Voronezh ve Habarovsk gibi şehirlerde sokağa çıktı. 

11 Mart: Cezayir’de protestolar sürerken 82 yaşındaki Abdülaziz Butefilika eylemcilerin taleplerini kabul ederek 5. dönem için aday olmayacağını ve seçimleri ertelediğini açıkladı. 
 

Dünya 3 - 12 Mart Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika’nın 5. dönem adaylığını geri çektiğini açıklamasının ardından, başkent Cezayir'de toplanan bir grup sevinç gösterisinde bulundu.jpg
Buteflika’nın adaylığını geri çektiğini açıklamasının ardından, başkent Cezayir'de toplanan protestocular sevinç gösterisinde bulundu.


12 Mart: Guaido, “ülke tamamen çöktü” açıklamasında bulundu ve Maduro hükümetini devam eden elektrik kesintisine karşı protestolarda 17 kişiyi öldürmekle suçladı. 

13 Mart: “Aday olmayacağım” açıklamasına rağmen Cezayir’de eylemler istifa talebiyle sürüyor. 

14 Mart: İran’ın Huzistan vilayetindeki şeker kamışı işçileri liderleri İsmail Bakşi’nin serbest bırakılması için toplu dilekçe eyleminde bulundu. Bakşi, Haft Tapeh Şeker Fabrikası ödenmeyen ücretlerinin ödenmesi ve özelleştirme kararının geri alınması için grev yapan işçilerin yasal sendikasının lideri konumunda. Kasım 2018’deki grev sonrasında tutuklanan Bakşi’ye işkence yapıldığı iddiaları dünya basınında da yer bulmuştu.

15 Mart: Greta Thunberg’in çağrısıyla dünya çapında özellikle liseli okul çocukların katıldığı bir Küresel İklim Grevi düzenlendi. Dünya çapındaki eylemlere Filipinler’den ABD’ye kadar çeşitli ülkelerden yaklaşık 1 milyon genç katıldı. 

16 Mart: Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un geçirmeye çalıştığı emeklilik ve iş kanuna karşı başlayan eylemler 4. ayına girdi. Güvenlik güçleri, Zafer Takı önünde toplanan protestoculara gaz bombalarıyla saldırırken Sarı Yelekliler de güvenlik güçlerine taş atarak karşılık verdi. Gazete bayilerinin, bir banka şubesinin ateşe verildiği olaylarda Champs-Élysées’deki bazı dükkanlar yağmalandı. En az 80 gösterici gözaltına alındı. 
 

sarı yelekliler reuters.jpg
Sarı Yelekliler ve polis arasındaki çatışmalar Champs-Élysées’de büyük maddi hasara neden oldu (Reuters)


17 Mart: Sırbistan’da Devlet Başkanı Aleksandar Vucic karşıtı binlerce protestocu Vucic’in ikametgahını abluka almak için harekete geçince polis gaz bombalarıyla müdahale etti. Eylemler 2018 Kasım’ında Sırbistan solunun liderlerinden Stefanoviç’in bir grup siyah kıyafetli genç saldırgan tarafından bayıltılana kadar dövüldüğü görüntülerin yayılmasıyla başlamıştı. Ne var ki bir süre sonra eylemlerin liderliği aşırı sağ parti Dveri’ye geçmişti.

18 Mart: Brexit karşıtlarının sürekli eylemler düzenlediği Birleşik Krallık’ta bu kez de Brexit yanlıları Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi Lideri Nigel Farage önderliğinde sokaklardaydı.

19 Mart: Fransa’da işçi sendikaları daha iyi ücretler, emekli maaşlarına zam yapılması, kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve vergilerin düşürülmesi talebiyle ülke çapında bir günlü genel greve gitti. Okullar ve ulaşım başta olmak üzere pek çok kamu hizmeti bir günlüğüne felç oldu. 

20 Mart: Birleşik Krallık’ta bu kez hapishane ve akıl hastanelerinde gardiyan ve hasta bakıcı olarak çalışanlar, çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle sokaktaydı. 

21 Mart: Venezuela ulusal istihbarat örgütü Bolivarcı İstihbarat Teşkilatı (SEBIN) Juan Guaidó’nun ekibinden avukat Roberto Marrero’yu tutukladı. ABD Senatörü Marc Rubio, “bunun Juan Guaidó’yu tutuklamaya doğru gidecek bir sürecin başlangıcı olduğun” iddiasında bulunarak Maduro hükümetini kınadı. 

Öte yandan bir Filistinlinin İsrail askerinin açtığı ateş sonucu ölmesinin ardından Beytüllahim'de genel greve gidildi.
 

filistin.jpg
İsrail Ordusu'nun Filistinliler'e yönelik zalimlikleri yıl boyu sürdü, tabii Filistinliler'in direnişi de (AFP)


22 Mart: Ağır sağanak yağmur ve soğuk havaya karşın yüzbinlerce Faslı Buteflika’nın istifası talebiyle bir kez daha sokaklardaydı. 

23 Mart: Londra’da yaklaşık 400 bin ila 1 milyon kişi Brexit karşıtı bir yürüyüşte bir araya geldi.

24 Mart: Binlerce öğretmen çalışma koşulları ve ücretleri protesto etmek için Fas’ın başkenti Rabat’ta bir araya geldi.

25 Mart: Venezuela’nın başkenti Karakas’ta yeni elektrik kesintileri yaşanırken hükümet, okulları ve iş yerlerini tatil etti işçilere ve öğrencilere evinizden çıkmayın telkininde bulundu. 
Güney Afrika’nın tatil cenneti olarak bilinen Durban’da bir grup kamyon şoförü işlerinin Malavi kökenli göçmenlere verildiği gerekçesiyle yol kapattı. İki grup arasında çıkan çatışmalarda bir kişi hayatını kaybetti. 

26 Mart: Abdullah Öcalan’ın üzerindeki tecridin kaldırılması talebiyle HDP milletvekili Leyla Güven’in öncülüğünde açlık grevi yapan mahkumlardan 5’i hayatına son verdi.  

27 Mart: Avrupa’nın farklı ülkelerinden ulaşım sektöründe çalışan 5 bin kişi Brüksel’de bir araya gelerek Avrupa Parlementosu seçimleri öncesinde AB’den çalışma koşullarının iyileştirilmesini talep etti. 
 

brüksel tasimacilar.png
Avrupa işçi sınıfı artık kendi ulusal sınırlarında çözemediği sorunlarını Brüksel'e taşımanın yollarını arıyor.


28 Mart: Venezuela’da Sayıştay, muhalefet lideri Juan Guaido’nun finansal hesaplarındaki uygunsuzluklar nedeniyle kamu görevinden 15 yıl boyunca men edildiğini açıkladı. Guaido ise kararı tanımadığını belirterek Maduro’yu devirme kampanyasını sürdüreceğini ilan etti. 

Arnavutluk’ta seçimleri tanımayan muhalefetin Meclis protestosu sürerken muhalefetten üç milletvekilinin daha yemin ederek göreve başlaması üzerine muhalefet seçmenleri Tiran’da sokağa çıktı. 
 

arnavutluk eylem.jpg
Arnavutluk'ta 6 haftadır süren eylemlerde, muhalefet yanlıları kendi milletvekillerini de protesto etmeye başladı.


29 Mart: Cezayir’in başkenti Cezayir’de Buteflika’nın istifası talebiyle düzenlenen mitinge yüzbinlerce kişi katıldı.

30 Mart: Gazze’deki sınır protestolarının birinci yıldönümünde on binlerce Filistinli yine eylemdeydi. İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu 4 Filistinli öldü 300 Filistinli yaralandı. 

31 Mart: Hong Kong’ta “demokrasi yanlısı” 50 grubun çağrısıyla Çin hükümeti karşıtı bir eylem düzenlendi. Eyleme protestocuların açıkladığı rakamlara göre 12 bin polisin rakamlarına göre ise 5 bin 200 kişi katıldı. Bu, yıl boyu sürecek Hong Kong eylemlerinin ilki oldu. 


NİSAN

2019 Nisanı’na iki politik devrim birden sığdı. Halklar, Cezayir’i yaklaşık 20 yıldır yöneten Abdulaziz Butefelika ile Sudan diktatörü Ömer Beşir’ii alaşağı etti. Bu politik devrimleri toplumsal devrimler takip edecek mi önümüzdeki yıllarda göreceğiz.

1 Nisan: Nicolás Maduro’yu destekleyen Kurucu Meclis, muhalefet lideri, Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaidó'nun dokunulmazlığını kaldırarak tutuklanmasının yolunu açtı. 

İklim eylemcileri Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılışının ele alındığı bir oturum sırasında Avam Kamarası’nda soyunarak kendilerini izleyicilerin oturumu takip ettiği cama yapıştırdı. Eylemciler daha sonra tutuklandı. Eylemciler 1909’da kadınların oy hakkını savunan eylemcilerin kendilerini Avam Kamarası önündeki heykellere zincirlemesini örnek aldıklarını ilan etti. Ne var ki 1909 eyleminde kimse soyunmamıştı.

2 Nisan: Cezayir devrimi. Yaklaşık 20 yıldır iktidarda olan Abdulaziz Butefelika yaygın protestoların ardından istifa etmek durumunda kaldı.

3 Nisan: Güney Afrika’da hükümetin hizmet sağlamadığı gerekçesiyle sokağa çıkan eylemciler çeşitli şehirlerde lastikler yakarak yolları kapattı. 

4 Nisan: Fransa’da Macron’un “eğitim reformu”na karşı öğretmenler ülke çapında greve gitti. Grev nedeniyle sadece Paris’te 656 ilkokuldan 230’u bir günlüğüne kapalı kaldı. 
 

fransa ogretmen eylem.jpg
Macron'un eğitim bütçesinde kesintiyi içeren "reformu"na karşı veliler ve öğretmenler, 2018 Kasım'ından bu yana birlikte kampanya yürütüyor, bu fotoğraf 30 Mart'ta Strazburg'ta gerçekleşen eylemden 


5 Nisan: Cezayir’de Butefilika’yı deviren protestocular sokakları terk etmiyor. Eylemciler, rejimin tamamen değişmesini istiyor.

6 Nisan: Sudan’da 1985’te Cafer Nubari’yi deviren ve  “6 Nisan Devrimi” olarak anılan olayların yıldönümünde on binlerce Ömer Beşir muhalifi sokağa çıktı. 

7 Nisan: Sudan’da protestolar hız kesmeden sürerken tüm ülkede elektrikler kesildi. 

8 Nisan: Sudan protestolarında yedi kişi öldü 2 bin 500 kişi tutuklandı. 
 

Sudan Alaa Salah AFP.jpeg
Sudan'daki protestolarda çoğu zaman başı genç kadınlar çekti, 22 yaşındaki Alaa Salah'ın eylemcilere yaptığı bu konuşmanın videosu sosyal medyada viral oldu 


9 Nisan: Amerikan Devletleri Örgütü Juan Guaido’nun atadığı Gustavo Tarre Briceño'yu altı çekimsere karşılık 18’e karşı 9 oyla Venezuela büyükelçisi olarak kabul etti. Maduro’nun Dışişleri Bakanlığı Tarre’yi "siyasi gaspçı" olarak nitelendirdi.

Sudan’da çatışmalar sürüyor Af Örgütü’nün rakamlarına göre ölü sayısı 8’e yükseldi.

10 Nisan: Avustralya’da adil ücret ve güvenceli istihdam için ülkenin dört bir yanında işçiler sokağa çıktı. 

11 Nisan: Yılın ikinci politik devrimi: Sudan’da yaygın kitle gösterilerinin ardından gelen askeri darbeyle 30 yıldır iktidarda olan Ömer Beşir devrildi.

12 Nisan: Cezayir’de iki aydır süren eylemlerde polisle göstericiler arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. 27 güvenlik görevlisi yaralanırken 108 eylemci gözaltına alındı.

13 Nisan: Sudan’da ordu ve protestocular arasındaki pazarlık görüşmeleri resmen başladı. Sokağa çıkma yasağının kaldırıldı, Beşir’in çıkardığı olağanüstü hal yasaları uyarınca hapsedilenler serbest bırakıldı. İstihbarat ve güvenlik şefi Salah Gosh'un istifa ettiği açıklandı. Uluslararası Af Örgütü Gosh’un askeri koalisyondan protestocuların ölümlerindeki rolünü soruşturmasını istedi.

Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da Vucic karşıtı protestoların en kitlesel olanı gerçekleşti. 

14 Nisan: Sudan’da askeri konsey, protestocuların sivil bir Başbakan’ı aday göstermesini ve Savunma ve İçişleri Bakanlıkları dışındaki bütün bakanların sivillerden oluşmasını kabul ettiğini açıkladı.

Arnavutluk’ta parlamento merdivenlerinde polis ve göstericiler çatıştı. 
 

arnavutluk biber gazı reuters.jpg
Eylemciler yoğun biber gazına rağmen sokakları terk etmedi (Reuters)

 

15 Nisan: Sudan’da Asker Konsey’le, göstericiler arasındaki pazarlıklar sürüyor. Askeri konsey sözcüsü Şems Kabbaşi, Ömer Beşir iktidarının hükümetini oluşturan Ulusal Kongre Partisi’nin (NCP) herhangi bir geçiş hükümetine katılmayacağını bildirdi. Daha fazla siyasi mahkumun serbest bırakılması sonrasında orduyla protestocular arasında da güvenin artmaya başladığı yorumları yapılıyor.

Binlerce yokoluş isyanı eylemcisi Londra’da sokakları kapattı. 

16 Nisan: Sudan’da askeri konsey ve göstericiler arasındaki pazarlıklar sonucu ülkenin önde gelen üç savcısı görevden alındı. Ömer Beşir’in iki bakanı yolsuzluk ve eylemcilerin öldürülmesinden sorumlu tutularak tutuklandı. 

17 Nisan: Devrik Sudan Cumhurbaşkanı Ömer Beşir ev hapsinden maksimum güvenlikli hapishaneye nakledildi. Beşir, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından 2009'dan beri Darfur'daki savaş suçlarından dolayı aranıyor.

18 Nisan: Derry’de Kuzey İrlanda bağımsızlıkçıları ile Birleşik Krallık polisi arasında iki tarafın da silah kullandığı sert çatışmalar çıktı. İrlandalı Gazeteci Lyra McKee bir Yeni IRA militanının silahından çıkan kurşunla yaşamını yitirdi. 

19 Nisan: Cezayir’de haftalık eylemler sürüyor.
 

oxford yokolus isyani reuters.jpeg

Yokoluş isyanı eylemcileri Birleşik Krallık’ın Oxford kentinde yolları kapattı (Reuters)​​​


20 Nisan: İsimsiz bir adli kaynak yetkililerin Ömer Beşir'in evinde Euro, ABD doları ve Sudan Poundu ile dolu valiz bulunduğunu söyledi. Bulunan valiz etrafında gelişen soruşturmada eski rejimin pek çok başka yetkilisi daha tutuklandı.  

21 Nisan: Sudan’da Askeri Konsey’in başkanı Abdülfettah Burhan, konseyin “ayaklanmayı ve devrimi tamamlayıcı bir geçiş organı” olduğunu belirtti ve iktidarı halka devretmeye kararlı olduğu sözünü verdi. 

22 Nisan: Cezayir’de, Buteflika’yı deviren isyancıları, rejimi bütün unsurlarıyla ortadan kaldırmak için eylemlerine devam ediyor. Sosyal medyadan örgütlenen eylemciler, pek çok küçük şehirde sokağa çıktı. Ülkede 5 milyarderin eylemcilerin talepleri doğrultusunda yolsuzluk iddiasıyla tutuklandığı bildirildi.

23 Nisan: Yokoluş İsyanı eylemcileri, Birleşik Krallık’ın başkenti Londra’da parlamento binasına yürüdü. 

24 Nisan: Sudan’da Geçici Askeri Konseyin üç üyesi protestocuların taleplerine yanıt olarak istifalarını sundu. 

25 Nisan: Yok oluş isyancıları Londra’da 10 gündür sürdürmekte olduğu eylemleri dün sonlandırdı. 

26 Nisan: Küresel iklim krizine karşı isyanın lideri Greta Thunberg’in çağrısıyla, “Gelecek İçin Cumalar” adı verilen bir sürekli eylemlilik başlatıldı. 
 

berlin yokolus isyani.jpg
"Gelecek İçin Cumalar" eylemine Berlinli gençler yoğun ilgi gösterdi (Wikimedia) 


27 Nisan: Fransa’da Macron’un “halk düşmanı” politikalarını protesto eden Sarı Yelekliler sokaklara geri döndü. 

28 Nisan: Hong Kong idaresinin belirli suçlarda şüphelilerin Çin anakarasında yargılanması için suçlu değişim programını öngören bir yasa değişikliğini görüşmeye başlaması üzerine, Hong Kong’ta 2014’ten bu yana gerçekleşen en büyük gösteriler düzenlendi.

29 Nisan: Hong Kong’ta gösteriler renkli görüntülerle sürüyor.
 

hong kong reuters.jpeg
(Reuters)


30 Nisan: Venezuela’da Guaido’nun orduya ve halka yönelik birleşik ayaklanma ve darbe çağrısıyla Guaido yanlısı kitleler sokaklara dökülürken, Guaido yanlısı subaylar da darbeye kalkıştı. 


MAYIS 
Sudan’da Ömer Beşir’i deviren iki güç; eylemciler ve askerler arasında Beşir sonrasına dair pazarlıklar sürerken, Mayıs ayı eylemlerin yayıldığı bir ay oldu. Venezuela’nın yanına, Meksika, Brezilya ve Arjantin’in de katılmasıyla Latin Amerika bir kez daha isyan kıtası haline geldi. 

1 Mayıs: Dünya işçi sınıfının Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü 1 Mayıs tüm dünyada çeşitli gösterilerle kutlandı. Avrupa’nın pek çok kentinde eylemcilerle polis arasında çatışmalar çıktı. En şiddetli çatışmalar Sarı Yelekliler hareketinin canlılığını koruduğu Paris’te yaşanırken, Berlin, St. Petersburg ve İsveç’te de güvenlik güçleri ve eylemciler karşı karşıya geldi. 

rusya 1 mayis ap.jpg
St. Petersburg'ta polis eylemcileri gözaltına alıyor (AP)


2 Mayıs: Venezuela’da 30 Nisan’da Guaido’nun çağrısıyla savaş yerine dönen sokaklar durulmuyor. Af Örgütü’nün açıklamasına göre eylemlerde 30 Nisan’dan bugüne kadar 4 protestocu öldü, 230 protestocu ve 5 güvenlik personeli yaralandı, 205 protestocu tutuklandı. 

3 Mayıs: Dünyanın dört bir yanından Ortaokul ve Lise öğrencilerinin başını çektiği yüz binlerce Yokoluş İsyanı eylemcisi Gelecek İçin Cumalar kapsamında okullarını boykot ederek alanlara çıktı. 

4 Mayıs: 25 haftadır her cumartesi toplanan Sarı Yelekliler eylemlerinde şimdiye kadarki en düşük katılım. Sert geçen 1 Mayıs çatışmalarının katılımın düşmesinde rol oynadığı ileri sürülüyor. 

5 Mayıs: Meksika’nın başkenti Mexico City’de Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un istifası talebiyle onbinler sokaklardaydı.
 

meksika 5 mayıs afp.jpg
(AFP)


6 Mayıs: 31 Mart’ta Ekrem İmamoğlu’nun az farklı galibiyetiyle sonuçlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin YSK tarafından iptal edilmesi üzerine CHP seçmenleri alanlardaydı.

7 Mayıs: Venezuela Ulusal Kongresi aralarında Meclis Başkan Yardımcısı Edgar Samprano’nun da bulunduğu bazı muhalefet milletvekillerini ihanetle suçlayarak  dokunulmazlıklarını kaldırdı.

ABD’de Uber’in şoförlere uyguladığı kesinti ve tarifeleri protesto etmek için New York, San Francisco, Şikago, Los Angeles, San Diego, Philadelphia ve Washington DC’de şoförler greve gitti.

8 Mayıs: Birleşik Krallık’ta yüzlerce Uber şoförü Londra, Birmingham, Nottingham ve Glasgow’da şirketi protesto ederek ABD’deki meslektaşlarının grevine katıldı. 

9 Mayıs: Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Rojava) altında bulunan Kamışlı Kenti’nde bir araya gelen binlerce kişi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’de inşa ettiği duvarı protesto etti.

10 Mayıs: Venezuela’da Juan Guaido destekçilerine, Meclis Başkan Yardımcısı Edgar Samprano’nun tutuklanmasını protesto için yeni eylemler yapma çağrısında bulundu.

İsveç’in 5 kentinde Afrin’e inşa edilen duvar protesto edildi.

11 Mayıs: İran rejimi, Şirin Elamhuli, Ferzad Kemanger, Ali Heyderiyan ve Ferhad Vekili adlı PJAK üyelerini idam etmesinin 9. yıldönümünde İsveç’in başkenti Stockholm’de protesto edildi.

12 Mayıs: Arnavutluk'ta protestolar üç ayını doldurdu. Başbakan Edi Rama'nın istifasını isteyen binlerce kişi gösteri düzenledi.

Seçimlerde hile yapıldığını ve ülkede yolsuzluğun ciddi boyutlara ulaştığını savunan protestocular, başkent Tiran'da başbakanlık binasına sis bombası ve molotof kokteyli attı. İçişleri Bakanlığı polisin müdahale ettiği olaylarda 13 emniyet mensubunun yaralandığı duyurdu.
 

arnavutluk 12 mayis.jpg

Bazı göstericiler "Avrupalı Arnavutluk' istiyoruz şeklinde slogan attı (Reuters)


13 Mayıs: Tarihinin en sıkı bütçesini kabul etmeye hazırlanan Lübnan'da, devlet memurlarının ardından bu kez emekli askerler sokağa çıktı. Askerler, Beyrut, Trablusşam ve Tire'de emekli maaşlarının düşürülmemesi için Merkez Bankası binalarının önünde eylem düzenledi.

14 Mayıs: Hindistan’ın Müslümanların yoğun yaşadığı Keşmir bölgesinde üç yaşındaki bir çocuğa tecavüz edilmesinin ardından başlayan protestolar okulların kapanmasına neden oldu. 

15 Mayıs: Yüz binlerce öğrenci, öğretmen ve üniversite profesörü eğitim bütçesindeki büyük kesintilere karşı Brezilya'nın büyük şehirlerinde protestolar düzenledi. ABD ziyaretindeki Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro Dallas'tan Brezilya göstericilere "aptal" dedi.

16 Mayıs: Fransa’da Lyon 1 Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Barış Akademisyeni Tuna Altınel’in Türkiye’yi ziyareti sırasında tutuklanmasını protesto etmek için Lyon kentinde eylem düzenlendi. Çok sayıda sendikanın katıldığı gösteride Altınel’in meslektaşları ve öğrencileri kendisine destek mesajları verdi. 

17 Mayıs: Dünya Sağlık Örgütü tarafından eşcinselliğin akıl hastalıkları listesinden çıkarılışının yıldönümü olan 17 Mayıs, 1990'dan itibaren her yıl olduğu gibi yine dünyanın çeşitli ülkelerinde Uluslararası Homofobi, Transfobi ve Bifobi Karşıtı Gün olarak kutlandı.

18 Mayıs: Venezuela hükümetinin muhaliflerle, Norveç aracılığıyla Oslo’da masaya oturduğunun duyurulmasının ardından petrol kuyruklarındaki yurttaşlar açtıkları dövizlerle iki taraf arasında bir uzlaşıya varılmasını ve ülkedeki akaryakıt kuyruklarının son bulmasını istedi.

19 Mayıs: Avrupa Parlamentosu seçimleri içim geri sayım sürerken AB'nin lokomotifi konumundaki Almanya'nın çeşitli kentlerinde, kıta genelinde yükselen ırkçılığa karşı gösteri düzenledi. Sağ popülizme karşı çıkan birlik yanlılarının eylemine çok sayıda sivil toplum örgütü ve sivil inisiyatif destek verdi. "Herkes için bir Avrupa" sloganıyla düzenlenen gösteriler, başkent Berlin başta olmak üzere Frankfurt, Köln, Leipzig, Münih, Hamburg ve Stuttgart şehirlerinde gerçekleştirildi.
 

19 MAYIS - Almanya ırkçılık karşıtı yürüyüş - AA.jpg
Irkçılık 2019'da da Avrupa'nın en büyük baş belalarından biri olmayı sürdürdü ama ırkçılığa karşı mücadele de sürdü (AA)


20 Mayıs: Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro, Venezuela Ulusal Meclisi için erken seçim önerdi. Muhalefet lideri ve Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaidó teklifi reddettiğini belirtti. 

Tacikistan'da cezaevinde isyan, 3 gardiyan ile 29 mahkum öldü.

21 Mayıs: Çeşitli ABD eyaletlerinde yeni kürtaj yasaklarının yürürlüğe girmesinin ardından ülke genelinde kürtaj hakkını savunan protestolar düzenlendi.

22 Mayıs: Cumhurbaşkanı Joko Widodo'nun yeniden seçilmesine karşı Endonezya'nın Cakarta kentinde protestolar patlak verdi. Protestolarda altı kişinin öldü, 200 kişi yaralandı. 

23 Mayıs: Endonezya'da resmi sonuçların açıklanması sonrası muhalefetin şaibeli ilan ettiği seçim sonuçlarına göre yenilgiye uğrayan eski asker Prabowo Subianto taraftarlarının sokak eylemleri ikinci gününde devam etti. Polis, iki gündür başkent Cakarta sokaklarını savaş alanına çeviren kalabalığa TOMA ve plastik mermilerle müdahale etti. Protestocular seçim merkezi önünde toplanarak etraftan buldukları bazı maddeleri ateşe verirken, bazı eylemciler polise havai fişek ve taş fırlattı.
 

Reuters Endonezya 5.JPG
(Reuters)


24 Mayıs: Venezuela’da aileleriyle görüştürülmedikleri için 10 gündür eylemde olan Acarigua Cezaevinde protestoculardan birinin gardiyanlarca öldürülmesi üzerine gardiyanlarla mahkumlar arasında çatışma çıktı. Çatışmada ateşli silahlarla vurulan 29 mahkum öldü, 19 gardiyan yaralandı. 

İkinci İklim Grevi için tüm dünyada okul çağındaki çocuklar ve gençler bir kez daha bir araya geldi. Türkiye'de de "iklimi değil sistemi değiştirin"' diyen gençleri Independent Türkçe için Çağla Üren izledi.
 

 

iklimi değil sistemi değiştir.jpeg
(Independent Türkçe)


25 Mayıs: ABD’de yüzlerce ırkçılık karşıtı eylemci, Ohio, Dayton'da Ku Klux Klan'a bağlı bir grup tarafından planlanan mitingin katılımcısını protesto etti.

26 Mayıs: Brüksel'de Kuzey Tren Garı önünde toplanarak kent merkezine yürümek isteyen Sarı Yeleklilerin eylemi polis şiddetiyle karşılaştı. Slogan atarak polis barikatını aşmaya çalışan eylemcilere polis sert müdahalede bulundu.

27 Mayıs: Muğla’da üniversite öğrencileri, ulaşım zamlarını protesto etti.

28 Mayıs: Sudan’da muhalefet liderleri ve geçici askeri konsey arasındaki görüşmelerdeki tıkanma üzerine iki günlük protesto.

29 Mayıs: Arjantin’de Devlet Başkanı Mauricio Macri hükümetine karşı düzenlenen genel grev nedeniyle başkent Buenos Aires’te toplu taşıma araçlarının yanı sıra havaalanlarında hizmet verilmedi.

30 Mayıs: Brezilya’da ilk protesto dalgasından 15 gün sonra, milyonlarca öğrenci, öğretmen ve üniversite profesörü yüzden fazla şehirde eğitim bütçesinde büyük kesintilere karşı gösteriler düzenledi. Brezilya Eğitim Bakanı Abraham Weintraub, öğretmenleri öğrencileri protestolara katılmaya zorlamakla suçladı.

31 Mayıs: YSK'nin İstanbul seçimlerini tekrarlama kararını protesto için yurdun pek çok noktasında başlatılan "Adalet ve Demokrasi Nöbeti", bu hafta Gezi Parkı eylemlerinin yıl dönümüne geldi. Yurt genelindeki eylemlerden renkli görüntüler geldi.

Öte yandan CHP'nin İstanbul adayı Ekrem İmamoğlu Yenibosna Merkez Camii’nde cuma namazından çıkarken cami cemaati tarafından protesto edildi.
 

imamoglu nobet.jpg
2019 tüm dünyada toplumsal hareketlerin zirve yaptığı yıllardan biri olurken, 6 yıl önce Gezi İsyanı'nı yaşamış Türkiye, kitle eylemleri açısından görece sakin bir yıl yaşadı. Gezi toplumsallığının sokakta tepki gösterdiği en önemli toplumsal vaka İmamoğlu'na mazbatasının verilmemesi oldu. 


HAZİRAN 

İnatçı direnişleriyle Ömer Beşir’in 30 yıllık iktidarını sarsan halk kitleleriyle rejime son veren Sudan Ordusu arasında devrimden sonra yürütülen görüşmelerin tıkanmasından sonra sendikalar önderliğindeki protestocular yeniden sokaklara çıktı. Ne var ki, askerlerin eylemlere tepkisi Beşir iktidarından bile daha sert oldu.

1 Haziran: Sudan’da protestocularla askerler arasındaki görüşmeler tıkandı. Hartum’da oturma eylemi başlatan protestoculara açılan ateş sonucu en az üç protestocu öldü 8 protestocu da yaralandı.

2 Haziran: Arnavutluk’ta Sosyalist Parti lideri Edi Rama önderliğindeki hükümetin istifası için eylemde olan protestoculara polis müdahalesi… 10 polis memuru üç protestocu yaralandı.

3 Haziran: Hartum katliamı: Sudan Ordusu askerleri Hartum'da oturma eylemi yapan protestoculara makineli tüfeklerle ateş açtı. En az 128 eylemci öldü 650’nin üzerinde eylemci yaralandı. 

4 Haziran: Tiananmen katliamının 30. yıldönümü 100 binin üzerinde eylemci anma için Hong Kong’ta sokaklardaydı. 

Çekya’da Başbakan Andrej Babis'in AB sübvansiyonlarını kullanmasına karşı on binlerce kişi sokaklarda. Demir Perde rejiminin çökmesinden bu yana Prag'daki en büyük protestolar. Başkent Prag'da sokağa inen yaklaşık 120 bin kişi Avrupa Birliği (AB) fonlarında usülsüzlük yaptığı gerekçesiyle Babis'i istifaya davet etti.
 

4 haziran cekya reuters.jpg

(Reuters)

 

5 Haziran: Birleşik Krallık’ta eğitim bütçesinde yapılan kesintiler aileler ve öğrencilerin ortak eylemiyle protesto edildi.

6 Haziran: Peru Devlet Başkanı, Venezuela’dan ülkesine sığınmak isteyenlere bundan böyle vize uygulanacağını ilan etti. 

Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi Sudan'ı ülkede sivil bir hükümet kurulana kadar tüm etkinliklerinden çıkardı.

7 Haziran: Birleşmiş Milletler, ekonomik ve insani kriz boyunca 4 milyondan fazla Venezuellalının ülkesinden kaçtığını bildirdi.

8 Haziran: Arnavutluk Cumhurbaşkanı Ilir Meta’nın genel yerel seçimleri iptal etmesi üzerine anayasal kriz ortaya çıktı. Muhalefet Başbakan Edi Rama istifa edene kadar Meclis’i boykot kararı aldı. 

Almanya'da iklim değişikliğine karşı kamp.

9 Haziran: Yılın geri kalanına damgasını vuracak Hong Kong isyanı başladı. 1967’deki Kültür Devrimi’ne destek protestolarından bu yana düzenlenen en kitlesel gösterilerde 1 milyondan fazla eylemci, suçluların Çin anakarasına iade yasasına karşı sokağa çıktı. 

Sudan Devrimi’ni sürükleyen sendikal çatı örgütü; Sudan Profesyonelleri Derneği iktidardaki generallere karşı Hartum'da genel grev başlatt.

10 Haziran: Hong Kong’taki protestolarda 360 eylemci gözaltına alındı. Sekiz polis memuru ve sayısı bilinmeyen eylemci yaralandı. 

11 Haziran: Sudan’da askeri konsey ve muhalefet liderleri ay başındaki Hartum katliamına rağmen yeniden masaya oturmakta anlaştı. Muhalefet grev ve sivil itaatsizlik kampanyasını sona erdirme vaadinde bulunurken Konsey de tüm siyasi mahkumları bırakmayı kabul etti. 
 

11 HAZİRAN - Haiti'de hükümet karşıtı protestolar - AA.jpg
Haiti'de 2018 Aralık'ında işsizlik, yolsuzluk ve kamu hizmetlerine erişimde aksamalar nedeniyle başlayan protestolar yıl boyu hız kesmedi. 11 Haziran'daki protestolarda bir gazeteci polis kurşunuyla yaşamını yitirdi.


12 Haziran: Hong Kong’taki eylem dalgasında o güne kadarki en şiddetli çatışmalar gerçekleşti. Hükümet binası önünde toplanan 40 bin göstericiyle onlara müdahale eden 5 bin polis arasındaki çatışmalarda 81 protestocu ve 22 polis memuru yaralandı.

13 Haziran: Sudan Cumhurbaşkanı Ömer Beşir’in yolsuzluk suçlamasıyla hakim karşısına çıkması kesinleşti. Sudan'daki yolsuzlukla suçlanıyor.

14 Haziran: Brezilya’da hükümetin tartışma yaratan emeklilik reformu üzerine genel grev ilan edildi. 40 milyon işçinin katıldığı genel grev kapsamında 80’in üzerinde şehirde protesto gösterileri gerçekleşti. 

15 Haziran: Hong Kong eylemcileri ilk kazanımlarını ilan etti, Hong Kong İcra Kurulu Başkanı Carrie Lam, Çin anakarasına suçluların iadesini öngören yasal düzenlemeyle ilgili planın askıya alındığını duyurdu. 

16 Haziran: Tasarının askıya alınmasına karşın yaklaşık 2 milyon kişi Victoria Meydanı'nda toplanarak yasanın geri çekilmesini talep etti. Organizatörlerin rakamlarına göre bu Hong Kong tarihinin en kalabalık protestosu oldu. Carrie Lam, tasarıyı önerdiği için özür diledi.

 

16 Haziran Hong Kong AP.jpg
Yıl boyu eylemlerden çarpıcı fotoğraflar ajanslara düştü. AP'den Vincent Yu'nun 16 Haziran Hong Kong mitinginde yakaladığı bu kare sanırız en çarpıcılarından biriydi.

 

17 Haziran: Gözaltında tutulan protestocuların liderlerinden Joshua Wong, nezaretten çıkar çıkmaz yeniden eylem çağrısında bulundu ve Carrie Lam’i istifaya davet etti. 

18 Haziran: Malta’da iki ayda üç kez konutlarda çökme yaşanması üzerine ada halkı “müteahhit saltanatına” karşı protesto yürüyüşü gerçekleştirdi.

19 Haziran: Sudan’da kadınlar, askeri konseye karşı sokaklarda.

20 Haziran: Hong Kong’ta eylemler sürüyor. “Kötü polise karşı çıkın, öğrencileri koruyun” yazan 30 metrelik pankart dikkat çekti. Polis gösterilere her zamanki gibi göz yaşartıcı gaz ve plastik mermilerle müdahale etti. 

21 Haziran: Hong Kong eylemcileri, polis merkezine giden yolları abluka altına aldı. 

22 Haziran: Arnavutluk’ta binlerce muhalif, Başbakan Edi Rama’nın ofisi önünde toplanarak hükümeti protesto etti. Batı ülkelerinin şiddet karşıtı çağrılarının ardından göstericiler ile polis arasında herhangi bir çatışma yaşanmadı.

23 Haziran: Prag’da Çekya Başbakanı Andrej Babis’in istifası için 250 bin kişilik miting, ülkedeki en kitlesel protesto rekoru bir kez daha kırıldı. 

24 Haziran: Honduras’ta hükümetin sağlık ve eğitimde özelleştirme programına karşı Nisan ayında başlayan protestolar giderek kitleselleşiyor. Güvenlik güçleriyle eylemciler arasındaki çatışmalarda 3 kişi hayatını kaybetti 20’nin üzerinde yaralı var.

25 Haziran: Filistinliler, Bahreyn’de ABD liderliğinde düzenlenen konferansı protesto için Gazze Şeridi’nde genel greve gitti. 

26 Haziran: Hong Kong’lu protestocular bir kez daha alanlardaydı. Muhalefet liderleri G20 liderlerinden Çin yönetimine müdahale etmelerini istedi. Bu talep alanlardaki dövizlere de yansıdı.

27 Haziran: Birleşik Krallık’ta Yokoluş İsyancılarıyla Greenpeace aktivistleri küresel iklim değişimine karşı farkındalık oluşturmak için Glastonburry Festivali’nde bir yürüyüş düzenledi.

28 Haziran: İsrail’in 1976’da işgal ettiği topraklarına geri dönmek isteyen Filistinlilerin 2018’de başlattığı Büyük Geri Dönüş Yürüyüşü eylemleri, bu yıl da sürdü. 28 Haziran eyleme en yüksek katılımın yaşandığı günlerden biri oldu. Binlerce Filistinli sivil tel örgülere yürürken, İsrail Ordu güçleri gaz bombaları ve plastik mermilerle göstericilere müdahale etti. Göstericiler molotof kokteylleri ve taşlarla karşılık verdi. 

29 Haziran: Sudan Devrimi’nde protestocuların çatı örgütü Sudanlı Profesyoneller Derneği’nin kendi genel merkezinde yapmak istediği basın açıklaması güvenlik güçlerinin baskınıyla engellendi. 

30 Haziran: Sudan’da Geçici Askeri Konsey’in iktidarı bırakmaması üzerine Hartum’da kitlesel eylemler yapıldı. Ordu’nun eylemlere müdahalesi sonucu en az 7 kişi öldü 181 kişi yaralandı. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU