İntiharlarda 'psikolojik otopsi' dönemi

ABD’de 1950’lerde polis intiharlarının gerçek nedenini araştırmak için başlayan “psikolojik otopsi”, Türkiye’de kimi uzmanlarca da uygulanmaya başladı. Prof. Dr. Hamid Hancı, psikolojik otopsiden intihar soruşturmalarında faydalanabileceğini söyledi

Fotoğraf: AA

Son dönemlerde İstanbul ve Antalya’da yaşanan toplu intiharlar gözlerin bu vakalara dönmesine neden oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre 2018 yılında Türkiye'de 3 bin 161 kişi hayatına son verdi.

İntiharların nedenleri resmi kayıtlara çoğunlukla 'hastalıklar, geçim zorluğu ve aile geçimsizliği' olarak geçti.

Ancak kimi zaman da gerçek sebepleri asla anlaşılamıyor.

Bu nedenle pek çok intihar vakasının ardından yakınlarından “Hiçbir sorunu yoktu” cümlesini duymak şaşırtıcı olmuyor.

İntiharların gerçek nedenini bulmak için “psikolojik otopsi” adı verilen bir uygulama son yıllarda Türkiye’de de kimi psikiyatrist ve psikologlarca uygulanmaya başladı.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hamid Hancı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç.Dr. Gülşah Şükran Kale ve Uzman Adli Psikolog Hatice Demirbaş’ın birlikte hazırladığı “Psikolojik Otopsi: Adli alanda çalışanlar bu kavramı biliyorlar mı?” başlıklı makale Türkiye’nin yeni yeni öğrenmeye başladığı bu kavram konusunda önemli bilgiler veriyor.

Makalede psikolojik otopsi şöyle anlatıldı:

Psikolojik otopsi, intiharın anlaşılması, önlenmesi ve şüpheli ölümlerin aydınlatılmasında kullanılan bir yöntemdir.

Ölen kişiye ilişkin bilgilerin toplanması ve ölen kişinin yakınlarıyla görüşülmek suretiyle elde edilen bilgilerden yola çıkarak kişinin ölüm öncesindeki zihinsel durumunun yeniden yapılandırılması amaçlanmaktadır.

Bu yöntemle kişinin bir intiharın objesi olup olmadığına ya da intiharının altında yatan gerçek sebeplere ulaşılmaya çalışılmaktadır.

Türkiye’de henüz yeterli düzeyde bilinmiyor

Makalede adli alanda çalışan görevlilerin ne kadarının "psikolojik otopsiden" haberdar olduklarına dair bir de ankete yer verildi.

 Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 63,5'inin "psikolojik otopsi" kavramı daha önceden duymamış oldukları ve yüzde 72,5'inin ise kavramın ne demek olduğunu bilmedikleri tespit edildi.

Psikolojik otopside neler araştırılıyor?

1. Kurbanın kimlik bilgileri (ad, yaş, adres, medeni durumu, dini inancı, mesleği ve diğer ayrıntılar )

2. Ölümüne ilişkin detaylar (ölüm nedeni, ölüm metodu, toksikoloji raporu, otopsi bulguları)

3. Kurbanın kısa yaşam öyküsü (ailesi, kardeşleri, akademik başarısı, devamsızlık, sınıfta kalma

durumu gibi okul kayıtları, evliliği, fiziksel ve psikiyatrik hastalıkları, aldığı tedavi ve psikoterapiler,

önceki intihar girişimleri)

4. Kurbanın ailesinin ölüm öyküsü (ailedeki intiharlar, kanser ya da diğer ölümcül hastalıklar, ebeveynlerin ölüm yaşları vb.)

5. Kurbanın yaşam tarzı ve kişiliğinin tanımlanması

6. Kurbanın strese verdiği kendine özgü tepkileri, duygusal patlamaları, dengesizlik dönemleri

7. Son bir yıl içinde yaşanan patlama, baskı, gerilim, belaya bulaşma gibi durumları

8. Kurbanın alkol ve madde kullanımının tespiti

9. Kurbanın kişiler arası ilişkilerinin doğası

10. Kurbanın ölüme, kazaya veya intihara ilişkin düşünceleri, rüyaları, önsezileri ve korkuları

11. Kurbanın ölümünden önce yaşamındaki değişiklikler

12. Kurbanın başarıları, planları gibi yaşama dönük bilgileri

13. Niyetinin değerlendirilmesi (intihar notunun varlığı, içeriği, el yazısı incelemesi ile kişiye ait olup

olmadığının tespiti, tehdit altında olup olmadığının belirlenmesi vb.)

14. Seçtiği yöntemin öldürücülük oranı

15. Bilgi edinilen kişilerin kurbanın ölümüne verdikleri tepkiler

16. Ayırıcı özellikler, yorumlar vb.

olay yeri.jpg
Psikolojik otopsinin intiharların ardından başlatılan soruşturmalarda kullanılabileceği belirtildi / Fotoğraf: AA

 

110’a yakın intihar vakasında psikolojik otopsi yapıldı

Adli psikoloji, Türkiye’de soruşturmanın bir parçası olarak henüz kullanılmasa da intiharları araştıran kimi psikiyatrist ve psikologlarca araştırma amaçlı kullanılmaya başladı.

1994 yılında ilk defa denenen bu çalışma, 2003’te Adıyaman’da 16 vakada, 2009’da 31 vakada, 2012’de 24 vakada, 2015’te bir vakada, 2016’da ise 40 vakada kullanıldı.

En büyük sıkıntı ailelerin gerçek bilgileri gizlemesi

Psikolojik otopsinin yapılmasında yaşanan sorunlar arasında kurumlar arası organizasyonun tam oluşturulamaması, bu işi yapabilecek kadroların yeterli düzeyde olmaması, kayıtların tam tutulması gelirken en büyük sıkıntı intihar edenin ailesine ulaşmakta yaşanıyor. Ulaşılsa dahi bu kişiler sağlıklı bilgi vermedikleri gibi zaman zaman da gerçekleri gizlemek isteyebiliyorlar.

hamidhancı.jpg
Prof.Dr.Hamid Hancı / Fotoğraf: İHA

 

“ABD ve Avrupa’da yaygın uygulanıyor”

Makaleyi hazırlayan isimler arasında olan aynı zamanda Adli Bilimciler Derneği Başkanlığı’nı da yürüten Prof. Dr. Hancı, Independent Türkçe’ye yaptığı açıklamada psikolojik otopsinin uzun yıllardan beri ABD ve Avrupa ülkelerinde kullanıldığını ve özellikle de güvenlik güçlerinin intiharlarının ardından başvurulan bir yöntem olduğunu söyledi.

“İntiharlar soruşturmalarında faydalanılabilir”

Bu yöntemin Türkiye’de sadece güvenlik görevlilerinin intiharlarının ardından değil diğer intiharların nedenlerinin anlaşılmasında kullanılabileceğini söyleyen Hancı, sözlerini şöyle devam ettirdi:

Psikolojik otopsiden intiharların ardından başlatılan adli soruşturmaları destekleyici bir unsur olarak faydalanılabilir. Ölenin yakınlarından alacağımız bilgileri, diğer tıbbi evraklardan ve fiziki otopsiden elde edilen bilgilerle bir analize sokup intiharın gerçek nedenine ulaşmaya çalışıyoruz. Gerçek nedenlerinin bilinmesi intiharların önlenmesinde de faydalı olacak sonuçlara bizi ulaştıracaktır.

 

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU