Muhalefet iktidar arasında sık sık tartışmalara neden olan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) önümüzdeki 5 yıla ilişkin stratejik planını hazırladı. Karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerinin yer aldığı planda, içinde bulunan durumun nedenleri arasında, Türkiye’nin kırılgan ekonomik yapısı, siyasi istikrarsızlık, göçmen politikası ve ithal ilaç gibi maddeler yer aldı.
SGK’nın 2019-2023 Stratejik Planı’nda; sosyokültürel, politik, ekonomik, teknolojik, yasal ve çevresel başlıkları altında sorun ve tespitler sıralanarak, ne yapılması gerektiği konusunda öneriler aktarıldı.
Göçmen politikası ve prim affı sorunu
Raporda, kayıt dışı iş gücü olarak kullanılan göçmenlere dikkat çekildi.
“Türkiye’nin göçmen kabul politikası kayıt dışılığı artırıyor” ifadesinin kullanıldığı planda “Bu konuya ilişkin denetimlerin arttırılması gerekiyor” denildi.
Prim tahsilatında tam etkinlik sağlanamamasının, sosyal güvenlik gelirlerinde azalmaya sebep olduğu tespiti yapılan planda bir eleştiri de prim borçlarına uygulanan aflar için getirildi. Planda “Yurttaşların prim affı beklentisinin azaltılması sağlanmalı” vurgusu yapıldı.
Denetleyecek eleman yok
Kayıt dışı istihdam için yeterli denetim yapamadığını itiraf eden SGK, nedeni ise denetim kapasitesinin eksikliğine bağlıyor. “Denetim kapasitesi tasarruf tedbirleri yüzünden artırılamıyor” denilen raporda, “Denetim elamanı alımındaki sürecin uzaması sonucu denetim elemanlarının iş yoğunluğu, denetim kapasitesini olumsuz yönde etkiliyor” tespiti de yer aldı.
Stratejik planda, kayıt dışı istihdamın, kalkınma ve ekonomik yapıya zarar verdiği belirtilerek, “Bu durum ekonomik ve sosyolojik bir problem oluşturuyor. Kayıt dışı istihdamın önlenmesi için toplumsal bilinç düzeyi ve farkındalığın artması sağlanması öngörülüyor” ifadeleri kullanıldı.
AB fonları kesilebilir
SGK’nın 2019-2023 Stratejik Planı’nda Avrupa Birliği (AB) ilişkilerindeki belirsizliğin, kadınlara, gençlere, dezavantajlı gruplara ve kayıt dışı istihdama ilişkin projelerde kullanılan AB fonlarının kesilmesine neden olabileceği de aktarıldı.
Ekonomi kırılgan, beyin göçü arttı
Prim gelirlerindeki azalmanın nedenleri arasında ise ekonominin kırılgan yapısı, göçmen politikaları ve beyin göçü de prim gelirlerindeki azılmanın nedeni olarak gösterildi:
Türkiye’nin ekonomisi kırılgan yapıda. Bu durum da prim gelirlerinde azalmaya sebep oluyor. Yapısal reformlarla güçlü ekonomik altyapı oluşturulması gerekiyor.
Beyin göçü arttı. Beşeri sermayenin ülkeden kaçışıyla prim gelirlerinde azalma oldu. Beyin göçüne yol açan faktörlerin azaltılması hedefler arasında.
Siyasi istikrarsızlık, güvensizlik getirdi
Çevresel etkenler başlığı altında ise Türkiye’nin jeopolitik ve jeofizik konumu ile ilgili değerlendirmeler yer aldı.
‘Ülke, jeofizik yapısından dolayı deprem, sel, heyelan vb. doğal afetlere açık’ tespiti yapılan planda, teknolojik altyapının geliştirilmesinin hedeflendiği belirtildi. “Jeopolitik konumdan dolayı siyasi istikrarsızlık sonucu güvensizlik ortamı arttı” tespitinin karşısında ‘ne yapılmalı başlığının altında ise “Siyasi istikrarın sağlanması için yapısal çözüm önerilerinin sunulması planlandı” ifadeleri kullanıldı.
Planda, toplam ilaç harcamaları içinde ithal ilaçların yüksek pazar payına dikkat çekilerek, “Bu durum, döviz kurunda artışları meydana getiriyor. Buna karşın yerli üretimin teşviki için yeni stratejiler belirlenmesi gerekiyor” denildi.
SGK planında, mevzuatın da anlaşılamayacak kadar karışık olduğu itiraf edildi:
Mevzuatın karışıklığı sebebiyle sosyal bilinç oluşmuyor ve yurttaşlar mevzuata hakim olamıyor. Kolay anlaşılır, açık, sade mevzuat oluşturulması planlar arasına alındı.
Önleyici hizmetler yetersiz
Planda ayrıca; toplumda prim ödeme alışkanlığının yeterince oluşmadığı, sağlık alanındaki geri ödeme kontrollerinin süresinde yapılmadığı, iş süreçlerinde oluşabilecek risklerin tam çözümlenemediği, sürekli değişen mevzuatın uygulamayı olumsuz etkilediği, bilinçsiz ilaç kullanımının ve ilaç israfının fazla olduğu, göçle gelen nüfusun büyük oranda kayıt dışı olarak istihdama katıldığı, sağlık hizmetlerinin üretim maliyetinin kontrol edilemediği ve koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerinin yetersiz olduğu belirtildi.
Giderleri karşılayacak gelir yok
Prim gelirlerini artırmanın hedeflendiği belirtilen planda, şu ifadeler kullanıldı:
Kurum; kayıt dışı istihdamın yüksek olması, sosyal güvenlik ve prim ödeme bilincinin az olması gibi nedenlerle gelir kaybı yaşamakta, giderleri karşılayacak seviyede bir gelir düzeyine ulaşamamaktadır.
2019-2023 döneminde de, Anayasal bir hak olan sosyal güvenlik hakkından bütün vatandaşların yararlanmasının sürdürülmesi hedeflenmekte, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve vatandaşlara daha kaliteli hizmet sunabilmek için prim gelirlerinin artırılması amaçlanmaktadır.
Independent Türkçe
© The Independentturkish
